Studia Bobolanum

Mercy – the Greatest Attribute of the Holy Trinity according to Sister Faustina Kowalska

Krzysztof Kowalczyk — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Prawda o Bożym miłosierdziu została w ostatnich latach na różne sposoby przypomniana i uwypuklona. Tym bardziej warto pamiętać o Siostrze Faustynie Kowalskiej, która już w latach trzydziestych ubiegłego wieku pod wpływem mistycznych doświadczeń zapisywała w swoim Dzienniczku oryginalne myśli o Miłosierdziu. Jedną z nich jest stwierdzenie, że Miłosierdzie jest największym atrybutem Boga. Z takim sformułowaniem nie zgodziłby się prawdopodobnie żaden z teologów tamtego czasu. Bo czy w ogóle można stopniować Boże atrybuty? A jeśli tak, to dlaczego akurat miłosierdzie miałoby być największym atrybutem? Jednak w perspektywie historio-zbawczej takie stwierdzenie nie tylko można obronić, ale okazuje się ono inspirujące do różnych dalszych rozważań teologicznych. „Bóg jest miłością” – czytamy u św. Jana. A zatem możemy wyłączyć miłość z listy Bożych atrybutów, a następnie spojrzeć na atrybuty nie w sposób abstrakcyjny, ale jako na atrybuty właśnie miłości. W takiej perspektywie miłosierdzie jawi się jako pierwszy atrybut Boga, który umiłował świat.

Czy modlitwy eucharystyczne Mszału Rzymskiego św. Pawła VI zachowują ingenium Romanum?

Marek Blaza — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

W celu uzyskania odpowiedzi na pytanie postawione w tytule niniejszego artykułu, najpierw należy zdefiniować samo pojęcie ingenium Romanum, skoro to ono właśnie miało stanowić zasadnicze kryterium w przygotowaniach tekstów nowych modlitw eucharystycznych do Mszału św. Pawła VI. Dopiero po sprecyzowaniu, czym jest ingenium Romanum podjęto się analizy treści czterech modlitw eucharystycznych, które znajdują się jako obligatoryjne w typicznym wydaniu tego Mszału, jak również w tłumaczeniach na języki narodowe. W niniejszym artykule zajmowano się późniejszymi modlitwami eucharystycznymi, zwłaszcza powstałymi w latach 70. XX w. Refleksja teologiczno-liturgiczna dokonana w niniejszym artykule wyraźnie pokazuje, że samo ingenium Romanum nie jest jakimś sztywnym szablonem, do którego przykłada się jedynie nowe propozycje zmian czy korekt, i bada, czy da się je zmieścić w uprzednio wyznaczonych ramkach. Ingenium Romanum to rzeczywistość raczej dynamiczna, otwarta na czerpanie z bogactwa nie tylko zachodnich, ale i wschodnich tradycji liturgicznych, jak również na wykorzystywanie rezultatów nowych badań historycznych i teologicznych nad tekstami liturgicznymi. Mszał Rzymski św. Pawła VI czerpie z aspektów dawnej tradycji rzymskiej oraz z tradycji pozarzymskich i stanowi nową syntezę elementów różnego pochodzenia.
Z drugiej strony ingenium Romanum ma swoje granice, czego jaskrawym przykładem jest zdecydowany brak zgody na obecność epiklezy konsekracyjnej po opisie ustanowienia w nowych modlitwach eucharystycznych, mimo tego, że jest ona przecież umiejscowiona po opisie ustanowienia nie tylko w liturgiach wschodnich, ale też
w liturgii hiszpańskiej. Redakcja nowych modlitw eucharystycznych obok Kanonu Rzymskiego stworzyła nowe perspektywy i wyzwania. Pozostały jednak pewne wątpliwości ukazane w tym artykule, czy rzeczywiście nowe modlitwy eucharystyczne w pełni zachowują ingenium Romanum.

Relative Monism: New approaches to a panentheistic understanding of the relation between God and creation

Paolo Gamberini — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Będąc w dialogu ze współczesnością, z nauką i z religijnym pluralizmem, chrześcijańska teologia pilnie potrzebuje krytycznej oceny tzw. trynitarnego paradygmatu. „Nowy” paradygmat definicje Boga głównie jako związanego ze stworzeniem i pozostawia na boku interwencjonistyczne i nadprzyrodzone modele boskiego działania. Model postteistyczny Boga pozwala na nowo odkryć wpływ neoplatoński na teologię średniowieczną, zwłaszcza w dziełach św. Tomasza z Akwinu, w mistyce Mistrza Eckharta oraz w myśli Mikołaja z Kuzu, aby uzasadnić panenteistyczne rozumienie relacji między Bogiem a stworzeniem. Jedność bytu Boga z bytem stworzenia, Bóg jako „non-aliud”, rozróżnienie między Bogiem a Bóstwem oraz tożsamość ducha Bożego z ludzką duszą stanowią główne tematy klasycznego teizmu, które
mogą być przyjęte w ramach zmiany paradygmatu, jaki dokonał się we współczesnej chrystologii i teologii trynitarnej. Grundaxiom Rahnera znajdzie szczególne miejsce w tej refleksji, ponieważ jego idea dotycząca tożsamości Trójcy immanentnej i Trójcy ekonomicznej zmierza do ukazania doświadczalnego wymiaru trzyosobowego Boga, utrzymując jednocześnie prawdę o niemożności wyrażenia słowami boskości Boga. Postteistyczne spojrzenie na teologię chrześcijańską umożliwia to, co może być nazwane relatywnym monizmem.

„Rozdawaj siebie… twej braci!”

Krzysztof Dorosz — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

W artykule została podjęta próba nakreślenia duchowej sylwetki ks. Władysława Gurgacza (1914-1949), który stał się znaną postacią polskiej historii powojennej dzięki przystąpieniu do antykomunistycznego podziemia, za co skazano go na
karę śmierci. Ostatni okres życia, gdy był kapelanem Polskiej Podziemnej Armii
Niepodległościowców, organizacji działającej na Sądecczyźnie, to jednak finał jego duchowej drogi. Autor artykułu stara się ją pokazać w złożoności i procesie dojrzewania, na podstawie wydanego niedawno dziennika duchowego ks. Gurgacza, a także wybranej korespondencji i wspomnień świadków. Poszerza to perspektywę spojrzenia i oceny tej wciąż kontrowersyjnej postaci. Biografię kapelana Żołnierzy Wyklętych trzeba przedstawiać szerzej, widząc go jako jezuitę, człowieka i kapłana. Wtedy można lepiej zrozumieć jego zaangażowanie, trudne wybory i bolesne ofiary,
które ponosił.

Le Lettere dei sovrani della Polonia ai Papi circa la canonizzazione del beato Stanislao Kostka

Waldemar Turek — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Autor prezentuje w języku oryginalnym łacińskim (z pierwszym tłumaczeniem na język włoski) bądź włoskim cztery listy, dotychczas nieznane, władców Polski z XVII w. – królowej Ludwiki Marii Gonzagi i królów Jana Kazimierza Wazy, Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego – napisane do papieży, zgodnie ze zwyczajem tamtej epoki,
w odniesieniu do upraszanej kanonizacji błogosławionego Stanisława Kostki, jezuity. Dokumenty te, odnalezione kilka lat
temu w archiwum Kongregacji do Spraw Świętych, są analizowane na płaszczyźnie historycznej, filologicznej
i doktrynalnej z uwzględnieniem działalności papieży, do których są skierowane, i roli, jaką odegrał pierwszy błogosławiony jezuita w niektórych trudnych i ważnych wydarzeniach złożonej historii Rzeczypospolitej

Rozeznawanie duchów.

Wacław Królikowski — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Ćwiczenia duchowne św. Ignacego Loyoli i zawarte w nich Reguły rozeznania duchów wpisują się w wielowiekową tradycję Kościoła, który, opierając się na Piśmie Świętym, nieustannie otwiera się na ten dar Boży i go pogłębia. Święty Ignacy Loyola od początku swojego nawrócenia otrzymał wiele łask Ducha Świętego związanych z rozeznaniem duchów. Reguły rozeznania duchów są tego najlepszym przykładem. Autor podzielił je na dwie serie. Pierwsza seria reguł jest bardziej dedykowana osobom, które, nie mając większego doświadczenia duchowego, doświadczają wyraźnych i silnych pokus ze strony złego ducha. Druga seria reguł jest bardziej dla tych osób, które poczyniły postęp w życiu duchowym, w naśladowaniu Jezusa, i w związku z tym doświadczają pokus subtelniejszych, często pod pozorem dobra. Celem artykułu jest analiza siódmej reguły drugiej serii reguł, w której św. Ignacy opisuje działanie różnych duchów – dobrego i złego ‒ na dwóch przeciwnych do siebie drogach – drodze duchowego wzrostu i drodze duchowego regresu. Autor Reguł rozeznania duchów, czerpiąc z Objawienia, Tradycji Kościoła i osobistych przeżyć mistycznych, udziela w tej regule bezcennych wskazówek, dotyczących działania różnych duchów dla osób bardziej zaawansowanych na drodze życia duchowego.

The Name of God

Jerzy Seremak — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Podstawowym wydarzeniem w tradycji wiary biblijnego Izraela jest objawienie szczególnego, osobistego imienia Boga: ’ehyeh – yhwh (Exod 3:13-15). Ma to miejsce w Egipcie w kontekście zagrożenia życia potomków Abrahama, Izaaka i Jakuba. Objawione w takich okolicznościach imię Boga ma być gwarancją i rękojmią zbawienia. W tym sensie osobiste imię Boga Izraela jest osią całej biblijnej historii zbawienia nadającej jej jedność i ciągłość w czasie. Objawione osobiste imię Boga Izraela jest znakiem jedności i jedyności zarówno Tego, Który objawia się przez nie, jak również tych, którzy jednoczą się w tym imieniu. Fundamentalną cechą imienia Boga jest to, że jest On Bogiem dla nas

Pięć zstąpień Ducha Świętego w Dziejach Apostolskich

Piotr Kasiłowski — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Dzieje Apostolskie mówią kilka razy o zstąpieniu Ducha Świętego (Dz 2; 4,23-31; 8,14-17; 10,44-48; 19,1-6). Artykuł poświęcony jest tym wydarzeniom, z uwzględnieniem szerszego ich kontekstu. W Dz z jednej strony opowiada się o zstąpieniu Ducha, które jest bezpośrednią i nagłą interwencją Boga, z drugiej mówi się o zstąpieniu Ducha na wspólnotę w powiązaniu z gestem nałożenia rąk

„Laddove è abbondato il peccato, ha sovrabbondato la grazia”.

Eryk Gumulak — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Artykuł ma na celu ukazać, że – aby nie wpaść w ryzyko przypisywania św. Pawłowi wniosków, o których nie mówi w Liście do Rzymian – należy mieć na względzie strukturę całego dzieła. Analityczne spojrzenie na treść listu ukazuje, że
każda znajdująca się w nim jednostka argumentacyjna składa się z tezy (propositio), którą Paweł stara się wyjaśnić, doprecyzować lub uzasadnić za pomocą probatio. Tezę główną do całej wykładni znajdujemy w 1,16-17, w której Apostoł umieszcza skondensowaną proklamację Dobrej Nowiny: „Bo ja nie wstydzę się Ewangelii. Jest
ona mocą Boga dla zbawienia każdego, kto wierzy: najpierw dla Żyda, potem dla Greka”. Paweł chce być jednak dobrze zrozumiany i aby wyjść naprzeciw możliwym wątpliwościom, wplata w tok argumentacji pomniejsze tezy, często w postaci diatryby, które następnie wyjaśnia. Dlatego, aby zrozumieć to, co Apostoł zamierza udowodnić, należy znaleźć odpowiednie propositiones w ramach obszernego wykładu w 1,18-11,36. Tezę do Rz 7,7-25 znajdziemy wplecioną w rozdział 5. Poprzez technikę retoryczną σύγκρισις zawartą w 5,12-21 Paweł porównuje Adama do Chrystusa, kondycję człowieka nieochrzczonego do chrześcijanina, ekonomię grzechu do ekonomii łaski. Dlatego dzięki zrozumieniu struktury i retoryki zawartej w Liście można zauważyć, że Rz 7,7-25 nie odnosi się do człowieka ochrzczonego. Zatem
słowa „czynię to, czego nie chcę” nie dotyczą ani Pawła, ani jakiegokolwiek członka mistycznego Ciała Chrystusa, lecz są opisem stanu człowieka, który nie zna Pana, lecz dobrze zna Torę i jest przez nią zniewolony.

Kenotyczność ludzkiej egzystencji jako odpowiedź na kenozę Boga w świetle teologii Hansa Ursa von Balthasara

Grzegorz Demczyszak — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Wykorzystując kategorię kenozy do całościowego i (na każdym etapie) trynitarnego przedstawienia Boga i Jego działania w świecie, Hans Urs von Balthasardostrzega możliwość zaistnienia jej także w życiu człowieka. Artykuł podejmuje
próbę szerszego spojrzenia na tę koncepcję teologa i zrozumienia istoty kenotycznej egzystencji człowieka. Punktem wyjścia jest analiza wewnątrzboskiej Miłości, która w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa pozwala rozpoznać się człowiekowi i ze względu na niego przyjmuje kolejne (aż do eucharystycznej) etapy kenozy, aby wprowadzić człowieka we wzajemne odniesienia Osób Boskich, polegające na przekraczaniu siebie ze względu na drugą Osobę. Kenoza nie dotyczy tylko JezusaChrystusa i aktu Wcielenia, ale staje się dla Bazylejczyka terminem dotyczącym samego Trójjedynego Boga, rozumianego jako kenotyczna, osobowa miłość Ojca, Syna i Ducha Świętego. Ziemski etap życia Syna Bożego odsłania przed człowiekiem wewnętrzne życie trójjedynej Miłości. Kenoza jest aktem miłości Boga do człowieka, która wchodzi w czas i przybiera kolejne formy; wzywa osobę, aby w swojej skończonej wolności oparła się na Absolutnej wolności Boga, przyjmując od Niego posłannictwo konstytuujące całe życie człowieka. Tak rozumiana kondycja ludzka
odczytuje swoje istnienie jako otrzymane i odkrywa możliwość uczynienia z niego daru ‒ wejścia na drogę egzystencji w posłaniu, na miarę miłości trynitarnej. Tak przyjęte i ofiarowane życie poprzez modlitwę uczestniczy w wewnętrznym dialogu trójjedynej Miłości oraz ukazuje Ją światu swoim kenotycznym życiem poddanym
Duchowi Świętemu.

Lectio divina jako metoda formacji chrześcijańskiej w ujęciu kardynała Carlo M. Martiniego i koptyjskiego mnicha ojca Matta al-Miskina

Ryszard Wtorek — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Celem artykułu jest ukazanie, jak w ramach chrześcijańskiej formacji duchowej doprowadzić wierzącego na drodze modlitwy metodą lectio divina do spotkaniai egzystencjalnego poznania Jezusa Chrystusa. Dokonuje się to przez aktywowanie w wierzącym procesu trójetapowej duchowej przemiany stymulowanej ćwiczeniem się metodą lectio divina w modlitewnym czytaniu (lectio) i rozważaniu tekstów Pisma Świętego jako Słowa Bożego (meditatio) doprowadzających do kontemplatywnego zjednoczenia z Bogiem (contemplatio), uwidaczniającym się w działaniu zgodnym z rozeznaną Bożą wolą (actio divina). Artykuł, przedstawiając ujęcia lectio divina jezuity kard. Carlo Marii Martiniego i ortodoksyjnego Kopta, eremity i opata, ojca Matta al-Miskina, na tle trwającej wieki historycznej ewolucji tej metody, wskazuje na formacyjną performatywność praktykowania lectio divina jako metody formacji chrześcijańskiej. Obydwaj jej praktycy i promotorzy są reprezentantami dwóch tradycji modlitewnych Kościołów Wschodu i Zachodu. Ich ujęcia lectio divina, jedno egzegetyczne, inspirowane Ćwiczeniami duchowymi św. Ignacego Loyoli, drugie eremityczne, bazujące na życiu i apoftegmatach eremity św. Antoniego Wielkiego, choć różnią się co formuł praktykowania, to jednak, co do rozumienia jej istoty i dynamiki, są w wielu istotnych aspektach tożsame. Wynika to z tego, że obydwa ujęcia lectio divina jako metody chrześcijańskiej formacji duchowej są mocno zakorzenione w znajomości Pisma Świętego, nauczaniu Ojców Kościoła oraz
mądrości Ojców Pustyni.

Pokusa duchowej światowości w życiu konsekrowanym w ujęciu papieża Franciszka

Małgorzata Pagacz — pią, 31 gru 2021 00:00:00 +0000

Artykuł przedstawia zagadnienie duchowej światowości w ujęciu Franciszka jako zagrożenia dla osób konsekrowanych. Zdaniem papieża duchowa światowość, polegająca na szukaniu chwały ludzkiej i osobistych korzyści zamiast chwały Bożej, jest największym zagrożeniem dla Kościoła i realną pokusą dla osób konsekrowanych. Franciszek nie zatrzymuje się jedynie na diagnozie, lecz podaje lekarstwa; wytycza kierunki wyjścia i rozwoju dla osób konsekrowanych tak, by mogły one autentycznie wypełniać swe powołanie i misję. Antidotum zalecane przez papieża na chorobę duchowej światowości to postawienie Chrystusa w centrum, uznanie Ewangelii za przewodnie kryterium życia, adoracja i postawa służby oraz wzięcie krzyża z Jezusem, czyli powrót do tego, co stanowi istotę życia całkowicie poświęconego Bogu