Matka Jezusa w dyskursie apologetycznym Ojców Kościoła

Bogusław  Kochaniewicz

doi:10.30439/SB.2018.1.1

Data publikacji : 2021-09-01

Tom 29 Nr 1 (2018)

Matka Jezusa w dyskursie apologetycznym Ojców Kościoła

Bogusław Kochaniewicz

https://orcid.org/0000-0001-8812-5286

DOI: https://doi.org/10.30439/SB.2018.1.1

Abstrakt

Refleksja Ojców Kościoła nad postacią Matki Najświętszej uwzględniała wymiar apologetyczny, który był reakcją na pojawiające się heterodoksyjne interpretacje objawienia. Niniejsze studium, na przykładzie trzech tytułów maryjnych – nowej Ewy, Dziewicy i Bożej Rodzicielki – usiłuje ukazać rolę argumentacji maryjnej w obronie podstawowych prawd wiary. Dokonana analiza pozwoliła ukazać, że refleksja mariologiczna autorów chrześcijańskiego antyku dokonywała się w ścisłym powiązaniu z refleksją nad tajemnicą Chrystusa. Zaakcentowanie dziewiczego poczęcia i porodzenia Chrystusa pomagało w obronie bóstwa Syna Bożego, tytuł Bożej Rodzicielki (Theotokos) okazał się pomocny w obronie zjednoczenia dwóch natur w osobie Wcielonego Słowa, natomiast podkreślenie integralności cielesnej Maryi po porodzeniu Chrystusa pozwalało przypomnieć o walorze życia konsekrowanego. Zastosowanie antytezy Ewa–Maryja zwróciło uwagę na uczestnictwo dwóch niewiast w odwiecznym planie Bożym, realizującym się w ekonomii Starego i Nowego Przymierza. Dzięki istniejącej zależności między mariologią, chrystologią i eklezjologią można dostrzec, że błąd popełniony w chrystologii prowadził w konsekwencji do błędu w mariologii, natomiast błędna interpretacja prawd maryjnych odkrywała błędy natury chrystologicznej. Świadomi tej zależności Ojcowie Kościoła nie traktowali mariologii jako odrębnej, autonomicznej dyscypliny, lecz rozwijali ją w ścisłym związku z nauką o Chrystusie.

Słowa kluczowe

Fathers of the Church ; apology ; heresy ; Mariology ; Mother of God Ojcowie Kościoła ; apologia ; herezja ; mariologia ; Matka Boża

Szczegóły

Bibliografia

Wskaźniki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bibliografia

Bartosik Grzegorz Maria. „Próba interpretacji tytułu »Obrończyni wiary«”. W Matka Boża Murkowa Obrończyni wiary. Ku głębszemu rozumieniu tytułu, redakcja Wacław Siwak, Waldemar Janiga, 15-40. Krosno- -Przemyśl: Wydawnictwo Franciszkanów „Bratni Zew”, 2011.
Berruti Martone Anna Maria. „Maria nel Montanismo”. Theotokos 11, nr 1 (2003): 145-154.
Casula Lucio. Leone Magno. Il conflitto tra ortodossia ed eresia nel quinto secolo. Roma: Tiellemedia Editore, 2002.
Casula Lucio. „»Natus ex Maria Virgine«. Maria nei Sermoni di Leone Magno”. Theotokos 12, nr 1-2 (2004): 215-254.
Corsato Celestino. „La mariologia in Ambrogio di Milano”. Theotokos 11, nr 2 (2003): 291-336.
Czyżewski Bogdan. „Nestoriusz: heretyk czy ofiara polityki religijnej?” W Jezus
Chrystus w świetle teologicznych kontrowersji wczoraj i dziś, 37-51. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny, 2017.
Dekert Tomasz. Teoria recapitulacji Ireneusza z Lyonu w świetle starożytnych koncepcji na temat Adama. Kraków: WAM, 2007.
Gambero Luigi. „Riferimenti mariologici nei documenti dei primi quattro concili ecumenici”. Theotokos 12, nr 1-2 (2004): 25-50.
Gambero Luigi. „La tesi di Bonoso contro la perpetua verginità di Maria e la confutazione di Ambrogio di Milano”. W XVI Centenario del Concilio di Capua (392-1992). Atti di Convegno Internazionale di Studi Mariologici (Capua, 19-24 maggio 1992), redakcja Giovanni Licardo,
Franco Ruotolo, Sergio Tanzarella, 35-50. Capua-Roma: Istituto
Superiore di Scienze Religiose-Pontificia Facoltà Teologica „Marianum”, 1993.
Grossi Vittorino. „Maria nelle fonti eresiologiche latine prenicene”. W La mariologia nella catechesi dei Padri (età prenicena), redakcja Sergio Felici, 141-148. Roma: LAS, 1988.
Ireneusz z Lyonu. Contre les hérésies. Livre III. Sources Chrétiennes 211. Paris: Cerf, 1974.
Ireneusz z Lyonu, Contre les hérésies. Livre V. Sources Chrétiennes 153. Paris: Cerf, 1969.
Kamiński Jacek. Dziewictwo Maryi w debacie apologetycznej Ojców Kościoła IV wieku. Rozprawa doktorska, UKSW, Warszawa 2017.
Kochaniewicz Bogusław. „Antyteza Ewa-Maryja w Adversus haereses św. Ireneusza z Lyonu. Perspektywa apologetyczna”, Poznańskie Studia Teologiczne 23, (2009): 89-102.
Kochaniewicz Bogusław. „Polemika antyariańska w kazaniach św. Piotra Chryzologa”. W Jezus Chrystus w świetle teologicznych kontrowersji wczoraj i dziś, redakcja Bogusław Kochaniewicz, Adam Wojtczak, 27-36. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny, 2017.
Kochaniewicz Bogusław, Adam Wojtczak, redakcja, Jezus Chrystus w świetle teologicznych kontrowersji wczoraj i dziś. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny, 2017.
Maritano Mario. „Editoriale: i Padri latini e la mariologia del IV secolo”. Theotokos 11, nr 2 (2003): 215-244.
Moreschini Claudio, Norelli Enrico. Storia della letteratura cristiana antica greca e latina. Tom 1. Brescia: Morcelliana, 1995.
Napiórkowski Stanisław Celestyn. „»Christotokos« i »Theotokos«. W sprawie rehabilitacji Nestoriusza”. W Maryja w tajemnicy Chrystusa, redakcja
Stanisław Celestyn Napiórkowski, Stanisław Longosz, 40-44. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1997.
Orbe Antonio. Introducción a la teologia de los siglos II y III. Tom 1-2. Roma: Editrice Pontificia Università Gregoriana, 1987.
Orbe Antonio. „La »recirculación« de la Virgen María en san Ireneo (Adv. haer. III,22,4,71)”. W La mariologia nella catechesi dei Padri (Età prenicena), redakcja Sergio Felici, 101-120. Roma: LAS, 1989.
Orbe Antonio. „La Virgen María abogada de la virgen Eva”. Gregorianum 63 (1982): 451-506.
Peretto Elio. „Riferimenti mariani negli ebioniti e nei doceti”. Theotokos 9, nr 2 (2001): 401-453.
Pieri Francesco. „Il concepimento verginale e l’argomento biblico di Is 7,14 nell’esegesi di Girolamo, tra polemica e apologia” Theotokos 11, nr 2 (2003): 363-384.
Pozo Candido. „La virginidad de Maria en el Concilio de Capua (392)”. Estudios Marianos 64 (1998): 255-268.
Rosa Pietro. „Aspetti della mariologia di Cirillo Alessandrino e di Nestorio”. Theotokos 12, nr 1-2 (2004): 255-285.
Sever Voicu. „»Kyriotokos« e »Theotokos« nelle omelie di Severiano di Gabala”. Theotokos 12, nr 1-2 (2004): 329-335.
Simonetti Manlio. „Luca 1,35 nelle controversie cristologiche del II e III secolo”. W La mariologia nella catechesi dei Padri (età prenicena), redakcja Sergio Felici, 35-48. Roma: LAS, 1988.
Söll Georg. Storia dei dogmi mariani. Roma: LAS, 1981.
Studer Basil. „Il Concilio di Efeso (431) nella luce della dottrina mariana di Cirillo di Alessandria”. W La mariologia nella catechesi dei Padri (età postnicena), redakcja Sergio Felici, 49-68. Roma: LAS, 1991.
Syrycjusz. „Lettera ad Anisio vescovo di Tessalonica”. Theotokos 11, nr 2 (2003): 226. Św. Ambroży. „Na obłóczyny dziewicy–wykład o wieczystym dziewictwie Najświętszej Maryi Panny”. W Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, redakcja Stanisław Celestyn Napiórkowski. Tłumaczenie
Wojciech Kania. Tom 2, 43-68. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981. Św. Hieronim. „Przeciw Helwidiuszowi o wieczystym dziewictwie błogosławionejMaryi”. W Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, redakcja Stanisław Celestyn Napiórkowski. Tłumaczenie Wojciech Kania. Tom 2, 80-100. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981. Św. Ireneusz. „Przeciw herezjom”, III, 22. W Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy.
Teksty o Matce Bożej, redakcja Stanisław Celestyn Napiórkowski. Tłumaczenie Wojciech Kania. Tom 1, 24-25. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981.
Św. Justyn, „Dialog z Żydem Tryfonem”. W tenże, Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem. Tłumaczenie Arkadiusz Lisiecki, 97-349. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1926.
Św. Leon Wielki. „List do Flawiana, bpa Konstantynopola”. W Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, redakcja Stanisław Głowa, Ignacy Bieda, 222-226. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1988.
Św. Leon Wielki. Mowy. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1957.
Św. Piotr Chryzolog. „Homilia o narodzeniu Chrystusa, o świętym Józefie Oblubieńcu i o Maryi Oblubienicy”. W Ojcowie Kościoła łacińscy. Teksty o Matce Bożej, redakcja Stanisław Celestyn Napiórkowski. Tłumaczenie Wojciech Kania. Tom 2, 145-148. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981.
Św. Piotr Chryzolog. „Homilia 153”. W Corpus Christianorum. Series latina, 965-957. Turnholt 1982.
Ziegenaus Anton. „Häresie”. W Marienlexikon, redakcja Remigius Baumer, Leo Scheffczyk. Tom 3, 67-69. St. Ottilien: EOS Verlag Erzabtei St. Ottilien, 1991.

Wskaźniki altmetryczne

Cytowania w Google Scholar

Total abstract views : 114

PDF Downloads : 79